Greenwashing: Οδηγία (ΕΕ) 2024/825 για την προστασία των καταναλωτών από αθέμιτες πρακτικές

H Νέα Οδηγία ορίζει αυστηρούς κανόνες για τον περιορισμό του Greenwashing και της παραπλάνησης των καταναλωτών.

 

Greenwashing: Οδηγία (ΕΕ) 2024/825 για την προστασία των καταναλωτών από αθέμιτες πρακτικές

Στις 26 Μαρτίου 2024, τέθηκε σε ισχύ η Οδηγία 2024/825 για την τροποποίηση των οδηγιών 2005/29/ΕΚ (UCPD) και 2011/83/ΕΕ (CRD) όσον αφορά την ενδυνάμωση των καταναλωτών για την πράσινη μετάβαση μέσω καλύτερης προστασίας από αθέμιτες πρακτικές και μέσω καλύτερης ενημέρωσης (Empowering Consumers Directive – ECD).

Η Οδηγία ECD θα λειτουργεί παράλληλα με την Οδηγία για τους Πράσινους Ισχυρισμούς (Green Claims Directive – GCD) με σκοπό να ρυθμίσει το πλαίσιο των περιβαλλοντικών ισχυρισμών.

Η Οδηγία 2024/825 καλύπτει ένα ευρύ φάσμα νέων ορισμών, προδιαγραφών και περιορισμών για τις πρακτικές μεταξύ των επιχειρήσεων και των καταναλωτών:

Επέκταση ορισμού για τους Περιβαλλοντικούς Ισχυρισμούς

Ο ορισμός της Οδηγίας για τα «Environmental Claims» είναι πλέον εξαιρετικά ευρύς και καλύπτει «κάθε μήνυμα ή απεικόνιση η οποία δεν είναι υποχρεωτική βάσει του ενωσιακού ή του εθνικού δικαίου, σε οποιαδήποτε μορφή, συμπεριλαμβανομένων κειμένων, εικόνων, γραφικών ή συμβολικών αναπαραστάσεων, εμπορικών ονομασιών, επωνυμιών εταιρειών ή ονομασιών προϊόντων».

Απαγορεύσεις σε Πράσινους ισχυρισμούς

Το παράρτημα Ι της Οδηγίας 2005/29 που αφορά τις πρακτικές αθέμητου ανταγωνισμού που απαγορεύονται σε κάθε περίπτωση πλέον περιλαμβάνει και περιβαλλοντικά κριτήρια αλλά και κριτήρια ανθεκτικότητας:

• Γενικοί Περιβαλλοντικοί Ισχυρισμοί

Απαγορεύεται η διατύπωση γενικού περιβαλλοντικού ισχυρισμού για τον οποίο δεν μπορεί να αποδειχθεί η ορθότητα, λόγω αοριστίας.

Ενδεικτικά παραδείγματα: φιλικό προς το περιβάλλον, ήπιο για το περιβάλλον, οικολογικό*, πράσινo, green, eco, eco-friendly, carbon friendly, energy efficient, βιοδιασπώμενο (biodegradable), βιολογικό*, biobased, βιώσιμο, υπεύθυνο.

*Εκτός από πιστοποιημένα προϊόντα, σύμφωνα με τα κατάλληλα συστήματα πιστοποίησης (π.χ. Eu Ecolabel, Nordic Swan, Blue Angel)

• Ισχυρισμοί που αφορούν ολόκληρο το προϊόν ή την επιχείρηση

Απαγορεύεται η χρήση ισχυρισμού για ολόκληρο το προϊόν ή την επιχείρηση, όταν αυτός αφορά μόνο μία πτυχή του προϊόντος ή μία συγκεκριμένη δραστηριότητα της επιχείρησης.

Ενδεικτικά παραδείγματα: ισχυρισμός «κατασκευάζεται με ανακυκλωμένο υλικό», που αφορά αποκλειστικά τη συσκευασία του προϊόντος, χωρίς τη σχετική διευκρίνηση ή ισχυρισμός βιοδιασπώμενων συστατικών προϊόντος χωρίς διευκρίνηση ότι αφορά μόνο μέρος των συστατικών (π.χ. επιφανειοδραστικές ουσίες).

• Carbon Offsetting

Δεν επιτρέπονται οι περιβαλλοντικοί ισχυρισμοί, που βασίζονται σε αντισταθμίσεις εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, ότι ένα προϊόν έχει ουδέτερο, μειωμένο ή θετικό αντίκτυπο στο περιβάλλον όσον αφορά τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου.

Ενδεικτικά παραδείγματα: carbon neutral, environmentally neutral, carbon positive, CO2 Neutral, Climate net zero

• Ισχυρισμοί που αποτελούν προδιαγραφές νομοθεσίας

Απαγορεύεται η παρουσίαση προδιαγραφών της νομοθεσίας μιας κατηγορίας προϊόντων, ως ειδικό χαρακτηριστικό ενός προϊόντος της κατηγορίας.

Ενδεικτικά παραδείγματα: Ανακυκλωμένο ή ανακυκλώσιμο υλικό συσκευασίας εντός των προδιαγραφών του Κανονισμού PPWR, ισχυρισμός βιοδιασπώμενων επιφανειοδραστικών ουσιών εντός των προδιαγραφών του Κανονισμού 648/2004 για τα καθαριστικά προϊόντα,  ισχυρισμός απουσίας ουσιών που έτσι κι αλλιώς απαγορεύονται σύμφωνα με ειδική νομοθεσία (REACH, CPR, Toy Safety κ.λπ.)

• Σήματα βιωσιμότητας χωρίς πιστοποίηση

Απαγορεύεται η αναγραφή σήματος βιωσιμότητας το οποίο δεν βασίζεται σε σύστημα πιστοποίησης ή σε εθνική νομοθεσία. Ως σήμα βιωσιμότητας ορίζεται οποιοδήποτε εθελοντικό σήμα ποιότητας που προωθεί ένα προϊόν, μια διαδικασία ή μια επιχείρηση κάνοντας αναφορά στα περιβαλλοντικά ή/και κοινωνικά της χαρακτηριστικά.

Σήματα βιωσιμότητας θα πρέπει να είναι πιστοποιημένα με συστήματα που είναι:

• Διαθέσιμα σε όλες τις επιχειρήσεις
• Αναπτυγμένα σε συνεργασία με εμπειρογνώμονες και άλλους αρμόδιους φορείς
• Παρακολουθείται από ανεξάρτητους φορείς
• Ορίζει διαδικασίες σε περίπτωση μη συμμόρφωσης

Περιορισμοί σε Πράσινους Ισχυρισμούς

Τα παρακάτω είδη περιβαλλοντικών ισχυρισμών μπορεί να θεωρηθούν ότι είναι παραπλανητικά για τους καταναλωτές ανάλογα την περίπτωση:

• Ψευδείς δηλώσεις – False Claims

Ψευδείς πληροφορίες που αφορούν την κυκλικότητα, τα περιβαλλοντικά ή τα κοινωνικά χαρακτηριστικά ενός προϊόντος, όπως:

• Κυκλικότητα: Ανθεκτικότητα, δυνατότητα επισκευής ή ανακυκλωσιμότητα ενός προϊόντος.
• Περιβαλλοντικές ή κλιματικές δηλώσεις: Αφορούν την ουδετερότητα άνθρακα ή κλίματος.
• Κοινωνικές δηλώσεις: Συνθήκες εργασίας, ασφάλεια εργασιακού χώρου, σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ισότητα των φύλων.

• Μελλοντικές Επιδόσεις – Future Performance

Οι περιβαλλοντικοί ισχυρισμοί για μελλοντική επίδοση θα πρέπει να υποστηρίζονται από μετρήσιμο, επαληθεύσιμο και χρονικά δεσμευτικό πεδίο εφαρμογής και στόχους. Επιπλέον θα πρέπει να επαληθεύονται από ανεξάρτητο φορέα.

Στη κατηγορία περιλαμβάνονται τα σχέδια κλιματικής/πράσινης/Net zero Μετάβασης.

• Απόκρυψη πληροφοριών σε συγκριτική διαφήμιση

Αφορά την παράλειψη ουσιωδών πληροφοριών σε περίπτωση συγκριτικής διαφήμισης για σκοπό την σύγκριση περιβαλλοντικών/κοινωνικών/κυκλικότητας πτυχών προϊόντων. Η σύγκριση πρέπει να είναι αντικειμενική και οι καταναλωτές πρέπει να ενημερώνονται για τη μέθοδο και τα αντικείμενα της σύγκρισης.

Εναρμονισμένο Σήμα Εγγύησης Προϊόντων

Η Οδηγία περιγράφει μία Εναρμονισμένη ανακοίνωση (notice) και εναρμονισμένο σήμα (label) για την παροχή πληροφοριών σχετικά με τις εγγυήσεις των προϊόντων.

• Εναρμονισμένη ανακοίνωση (harmonised notice): Θα υπενθυμίζει στους καταναλωτές τη νομική εγγύηση συμμόρφωσης για τα προϊόντα και τα κύρια στοιχεία της, συμπεριλαμβανομένης της ελάχιστης διάρκειάς της των δύο ετών σύμφωνα με την Οδηγία (ΕΕ) 2019/771.
• Εναρμονισμένη Ετικέτα (harmonised label): θα επιτρέπει στους καταναλωτές να εντοπίζουν εύκολα αν ένα συγκεκριμένο προϊόν επωφελείται από εμπορική εγγύηση διάρκειας που υπερβαίνει τα δύο έτη, αν καλύπτει ολόκληρο το προϊόν και αν προσφέρεται δωρεάν από τον παραγωγό.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα εκδώσει ειδικές διατάξεις έως τις 27 Σεπτεμβρίου 2025 για τον καθορισμό του σχεδιασμού και του περιεχομένου της εν λόγω ειδοποίησης και ετικέτας.

Χρονοδιάγραμμα Εναρμόνισης

Τα κράτη-μέλη θα πρέπει εντός είκοσι τεσσάρων μηνών, δηλαδή μέχρι τις 27 Μαρτίου 2026, να έχουν εναρμονίσει την οδηγία στις εθνικές διατάξεις τους. Οι διατάξεις εφαρμόζονται από τις 27 Σεπτεμβρίου 2026.

Δείτε το κείμενο της Οδηγίας (ΕΕ) 2024/825 εδώ.

Η βιομηχανία βρίσκεται σε ένα διαρκώς εξελισσόμενο πλαίσιο μεταβαλλόμενων προδιαγραφών για την αειφορία και τον οικολογικό σχεδιασμό των προϊόντων. Για να μείνετε μπροστά από τις εξελίξεις, επικοινωνήστε τώρα μαζί με έναν Sustainability & Ecodesign expert μας.